Calci không chỉ
có vai trò quan trọng với hệ xương mà còn cần cho nhiều hoạt động của cơ bắp,
dây thần kinh, quá trình đông máu,... Vì thế, duy trì chỉ số Calci trong máu
bình thường sẽ giúp đảm bảo các hoạt động của những cơ quan này diễn ra tốt nhất.
Trong trường hợp có các dấu hiệu bất thường về Calci máu thì xét nghiệm Calci
máu sẽ giúp bác sĩ tìm ra nguyên nhân và có hướng khắc phục hiệu quả để tránh
những hệ lụy không tốt cho sức khỏe.
1. XÉT NGHIỆM ĐỊNH LƯỢNG CALCI LÀ GÌ?
Calci (calcium) là một thành phần quan
trọng trong cơ thể, 98% lưu trữ ở xương và răng. Khoảng 1% Calci lưu hành trong
máu, ở 2 dạng chính là:
- Dạng bất hoạt: gắn vào các protein mà chủ yếu là
albumin, chiếm 50% lượng Calci lưu hành trong máu.
- Dạng có hoạt tính: không gắn với protein, còn được gọi
là Calci ion hóa, chiếm gần một nửa lượng Calci trong máu.
Ion Calci trong máu đóng vai trò quan trọng
trong việc đảm bảo các hoạt động co cơ, chức năng tim, dẫn truyền các xung thần
kinh và quá trình lưu thông máu của cơ thể diễn ra bình thường. Ngoài ra, Calci
trong máu còn giúp các giải phóng các hormone tham gia vào nhiều chức năng cơ
thể.
Xét nghiệm định lượng Calci là xét
nghiệm xác định nồng độ Calci toàn phần trong huyết thanh. Lượng Calci tăng hoặc
giảm phản ánh một số bệnh lý về xương, nội tiết, bệnh thận và nhiều tình trạng
khác.
2. MỤC ĐÍCH CỦA XÉT
NGHIỆM ĐỊNH LƯỢNG CALCI?
Calci đóng vai trò quan trọng đối với
nhiều chức năng cơ thể nên trong nhiều trường hợp bạn cần thực hiện xét nghiệm Calci
máu để đánh giá tình trạng Calci tăng hoặc giảm trong cơ thể, từ đó giúp cung cấp
các thông tin liên quan đến chức năng tuyến cận giáp và chuyển hóa calci trong
cơ thể. Xét nghiệm là cơ sở để theo dõi một loạt các tình trạng bệnh lý liên
quan như: rối loạn protein và vitamin D, bệnh lý xương, thận, tuyến cận giáp và
bệnh lý đường tiêu hóa.
Ngoài ra xét nghiệm Calci máu cũng được
chỉ định để chẩn đoán các bệnh lý ác tính vì các tế bào ung thư thường giải
phóng Calci gây tăng đột ngột nồng độ Calci trong máu.
Xét nghiệm calci ion hóa đặc biệt được dùng cho các trường
hợp tăng hoặc giảm nồng độ calci máu song nồng độ calci toàn phần ở mức ranh giới
và có biến đổi nồng độ protein huyết thanh.
3. KHI NÀO CẦN XÉT
NGHIỆM ĐỊNH LƯỢNG CALCI?
Xét nghiệm định lượng Calci máu có thể
là một trong các chỉ số cần có trong quá trình khám tổng quát nhưng cũng được
thực hiện để theo dõi điều trị một số bệnh lý liên quan, kiểm tra tác dụng phụ
từ việc dùng một số loại thuốc nhất định. Xét nghiệm Calci máu thường được yêu
cầu thực hiện trong các trường hợp:
- Mắc bệnh về xương.
- Ung thư.
- Bệnh lý gan, thận mạn tính.
- Rối loạn tuyến cận giáp.
- Kém hấp thu dinh dưỡng hoặc rối loạn hấp thu dinh dưỡng.
- Cường giáp hoặc suy giáp.
4. LỢi ích cỦa xét nghiỆm ĐỊNH LƯỢNG
CALCI?
Từ kết quả xét nghiệm Calci máu, bác
sĩ có thể đánh giá chức năng tuyến cận giáp và chuyển hóa Calci photpho của cơ
thể. Vì vậy đây là xét nghiệm không thể thiếu trong điều trị các triệu chứng:
-
Trẻ còi xương, chậm lớn, ăn kém…
- Co cơ, chuột rút, dị cảm
- Hôn mê không rõ nguồn gốc.
- Nôn không giải thích được.
Xét nghiệm cũng được cho là giúp ích
trong quá trình theo dõi tình trạng các bệnh nhân:
- Bị suy thận, cường cận giáp, ghép thận
- Viêm tụy cấp
- Mắc các khối di căn xương
- Bệnh nhân đang được điều trị bằng thuốc điều trị suy
tim Digitalis, thuốc chống loãng xương Calcitonin hay thuốc lợi tiểu.
5. KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM
ĐỊNH LƯỢNG CALCI máu phẢn
ánh điỀu
gì?
Giá trị Calci trong máu bình thường khoảng
8,5-10,5 mg/dL hoặc 2,1-2,6 mmol/L. Tùy vào cơ sở y tế thực hiện xét nghiệm Calci
máu mà tiêu chí tham chiếu này có thể khác biệt nhưng thường không chênh lệch
đáng kể. Bác sĩ sẽ thông qua chỉ số Calci trong máu thể hiện trong kết quả xét
nghiệm để đối chiếu với ngưỡng bình thường từ đó phân loại ra tăng hay giảm Calci
máu:
- Tăng Calci máu : Điều này xảy ra khi kết quả xét nghiệm
cho thấy chỉ số Calci trong máu vượt ngưỡng bình thường nêu trên. Người bị tăng
Calci máu có thể không có triệu chứng nhưng cũng có thể có một số triệu chứng
mơ hồ: mệt mỏi, lú lẫn, buồn nôn, chán ăn, táo bón, đau bụng, đau xương, ống thận
bị tổn thương, nhịp tim rối loạn, tiểu nhiều lần, hay khát nước,... Tuy nhiên,
những triệu chứng này cũng tương đối giống với rất nhiều bệnh lý và cần phải
xét nghiệm Calci máu thì mới chẩn đoán xác định được.
- Giảm Calci máu: Điều này có nghĩa là kết quả xét nghiệm
cho thấy chỉ số Calci trong máu thấp hơn ngưỡng bình thường. Tình trạng này thường
xảy ra khi cơ thể bị mất một lượng Calci lớn qua đường nước tiểu hoặc lượng Calci
từ xương chuyển vào máu không đủ. Người bị hạ Calci máu thường có triệu chứng:
+ Chỉ số huyết áp thay đổi khác thường.
+ Nhịp tim rối loạn.
+ Hay bị tê mỏi đầu ngón chân ngón tay, lưỡi, môi.
+ Co cơ sinh ra đau cơ bắp, co quắp chân tay, chuột rút.
+ Khó thở, ngộp thở.
+ Dễ cáu gắt, trầm cảm, căng thẳng.
6.
Các yẾu tỐ có thỂ gây Ảnh hưỞng đẾn kẾt quẢ xét nghiỆm Calci máu?
Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét
nghiệm gồm:
- Ngộ độc vitamin D hoặc uống quá nhiều
sữa có thể làm tăng Calci
- Giảm pH huyết thanh gây tăng Calci
- Giảm albumin liên quan đến giảm Calci
tổng
- Sử dụng thuốc làm tăng Calci huyết
thanh như: thuốc kháng acid có tính kiềm, androgen, muối Calci, hormon tuyến cận
giáp (PTH), thuốc lợi tiểu thiazid, hormon tuyến giáp và vitamin D.
- Sử dụng thuốc làm giảm Calci huyết
thanh như: acetazolamide, thuốc chống co giật, aspirin, calcitonin,
corticosteroid, thuốc lợi tiểu, estrogen, thuốc nhuận tràng, thuốc tránh thai
- Thời gian garô kéo dài khi lấy máu sẽ
làm giảm pH và làm tăng nồng độ Calci. Việc sử dụng sai ống chống đông sẽ ảnh
hưởng rất nhiều đến kết quả xét nghiệm, ví dụ nếu mẫu máu được lấy trên ống chống
đông EDTA sẽ cho kết quả xét nghiệm calci sai hoàn toàn.
7. LÀM XÉT NGHIỆM CALCI MÁU Ở ĐÂU?
Hiện nay, có nhiều cơ sở y tế cả công
lập và ngoài công lập thực hiện được xét nghiệm calci máu.
Với bề dày lịch sử hơn 45 năm kinh nghiệm, Bệnh viện Trẻ Em Hải Phòng là một trong những
bệnh viện Nhi khoa hàng đầu trong khu vực, được trang
bị hệ thống máy móc, trang thiết bị xét nghiệm hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ,
các chuyên gia giàu kinh nghiệm, là nơi đã điều trị cho hàng trăm nghìn bệnh nhân
mỗi năm. Các xét nghiệm tại Bệnh viện Trẻ Em Hải Phòng luôn đảm bảo kết quả
chính xác và thời gian trả kết quả nhanh chóng.
KHOA HÓA SINH